Voorzaaien in januari

Waarom moet je voorzaaien?

1. Voorzaaien zorgt voor een betere opkomst, in plaats van het zaaien in de volle grond. Sommige zaden komen zelfs in Nederland bijna alleen op bij voorzaaien in huis. Andere gewassen hebben een te lange periode om tot volwassen planten te komen, in ons land. Denk aan pepers, aubergines of paprika's. Deze zouden niet op tijd vruchten geven als je ze pas rond mei buiten gaat zaaien. Ook zijn de gewassen warmte minnend, wat betekent dat ze warmte nodig hebben als plant. Dit kan niet in het vroege voorjaar.
    
2. Voorzaaien geeft eerder in het jaar de feestvreugde van het tuinieren en zelf kweken van voedsel en/of bloemen. Hoewel het dus soms noodzakelijk is, is het ook nog eens leuker! Je kunt dan bijna jaarrond telen. Begin lekker in de eerste week van het nieuwe jaar met zaaien van pepers. Fijn in huis, op de vensterbank bijvoorbeeld. Ook kun je er bijvoorbeeld voor kiezen om een kas aan te schaffen en daar in te zaaien.
    
3. Voorzaaien kan ook noodzakelijk zijn omdat de zaden te klein zijn om ze in de vollegrond te zaaien. Ze zouden wegspoelen of verdwijnen in de grove grond die je in de moestuin hebt liggen.
    
4. Ook kunnen de zaden groot genoeg zijn, maar moet je voorzaaien omdat je te maken hebt met te grove grond, te sterke grond of kleigrond.
    
5. Voorzaaien geeft keuze om te kiezen waar je planten poot die opgekomen zijn na het zaaien. Als je direct in de moestuin zaait, weet je niet of alle zaden opkomen. Zo kunnen er gaten ontstaan in de nette rijen die je hebt aangelegd. Bij voorzaaien, kun je de planten in enkele weken laten poten in de mostuin, en weet je zeker dat elk stukje moestuin gebruikt wordt.
    
6. Bij het voorzaaien bescherm je plantjes tegen weersomstandigheden. Hoewel je leuk gezaaid hebt in februari bij 15 graden, kan er makkelijk begin maart nog een stevige wind met sneeuw en ijs overheen komen. Alles voor niets gezaaid, want alles is dood. Dit probleem voorkom je bij het voorzaaien van je plantjes.
    
7. Je kunt eerder van je planten oogsten als je hebt voorgezaaid. De zaden ontkiemen sneller binnenshuis, maar groeien ook sneller. Zo kun je dus ook veel sneller oogsten! 
    

Nadelen van voorzaaien

1. Hoewel veel tuinders het moestuinjaar niet snel genoeg kan beginnen, zijn anderen juist blij dat ze in de winter periode tijd hebben voor andere dingen. Deze groep mensen begint gewoon lekker pas in het voorjaar. 
    
2. Je houdt niet van zaaien en gaat liever voor het kopen van planten. Scheelt een hoop gedoe en het gaat misschien vaak mis bij het voorzaaien. Mensen die hiervoor kiezen hoeven pas later te beginnen omdat ze plantjes kopen die al groot zijn. Wil je een tussenweg, dan kun je ook voor de aanschaf van wortelstokken kiezen!
    
3. Voorzaaien kost ruimte. Je moet ruimte hebben om de kasjes en trays te plaatsen. Met een kas is het makkelijk, maar zonder kas moeten ze ergens in huis komen te staan. Kies voor de keuken, slaapkamer of ergens anders bij het raam. Tegenwoordig zijn er wel veel 'fatsoenlijke' kweekbakjes die prima in huis staan, zonder allemaal losse potjes.
    
4. Voorzaaien is iets meer geregel: Het kost je iets meer tijd als je voorzaait. Na het zaaien in potjes of trays, moet je de jonge plantjes ook nog overpoten in de volle grond of potten. Dit had je wellicht niet gehad als je direct in de vollegrond had gezaaid. Hoewel hier ook wel op af te dingen valt trouwens, want dan heb je weer te maken met uitdunnen, etc.

Hoe moet je voorzaaien?

1. Kies eerst waar je in wilt gaan voorzaaien. Wat voor soort bakjes of potjes vindt je makkelijk of wordt er door de producten van de zaden aangeraden? Kies je voor ronde potjes, vierkante potjes, een zaaibak, zaaitrays? Mijn voorkeur gaat altijd uit naar losse potjes of potjes in een tray. Het voordeel hiervan is dat ze allemaal al los staan, en je ze makkelijk in de moestuin kunt poten. Veel trays zijn ook voorzien van een kasje, dus een transparant deksel die de warmte vasthoudt. Erg handig bij pepers, paprika's en tomaten!
   
   Je kunt ook zaaien in een Deep Rootrainer. Dit zijn een soort boekjes waar je in kunt zaaien en waar de wortels heel diep in kunnen wortelen. Handig bij bonen, erwten en zonnebloemen. Eigenlijk alle gewassen die diep wortelen.
   
   Kijk ook eens naar een pottenpers. Dit is een simpel en goedkoop apparaatje dat van los zand, een potje maakt zonder omhulsel. Deze gebruiken ze ook in grote tuincentra en bij het verkopen van losse moestuinplantjes. Het grote voordeel hiervan is dat je niet elk jaar potjes hoeft te kopen, en je kunt ze makkelijker overpoten. Je hoeft namelijk niet de wortels en het jonge plantje uit het potje te halen. Je zet de kluit rechtstreeks in de grond. Easy!
    
2. Welk materiaal kies je voor het voorzaaien van de zaden? Je kunt zaaien in potjes van kunststof, of van een natuurlijk materiaal. We noemden natuurlijk al de pottenpers, maar je kunt ook op een andere manier de wortels van de plantjes beschermen. Door bijvoorbeeld te zaaien in biologisch afbreekbare potjes, die zichzelf oplossen als ze eenmaal in de grond staan. Of kies voor houtpulp potjes. De wortels van het plantje groeien zo door de pulp heen, en groeien verder in de volle grond. Of scheur eenvoudig de potjes open, waardoor je het ook makkelijk verpoten kan. Nadeel: Je kunt ze maar 1 keer gebruiken. Kies je voor kunststof potjes, dan kun je er vaak langer mee.
    
3. Als je de juiste plek en potjes hebt gevonden, komt de keuze voor de zaden, de grond en het eventuele zaaimedium. Je kunt kiezen voor gewone potgrond, voor speciale zaai-, en stekgrond. Hierin zitten speciale sporen die de zaden een extra boost geven bij het ontkiemen en de eerste periode van hun leven. Kies je voor universele potgrond, dan kun je het goed mengen met licht zand, vermiculiet of perliet. Dit maakt de grond luchtiger en daardoor kunnen de zaden beter kiemen.
    
4. De zaden zitten in de grond, je hebt water gegeven en je wacht tot de zaden boven de grond komen. Als ze dat eenmaal doen moet je soms wat opkomelingen weghalen, omdat er maar plek is voor 1 plantje per pot bijvoorbeeld. Eenmaal de jonge plantjes groot genoeg, dan komt het aan op afharden. Afharden? Ja! Dit is kortweg gezegd, het bestand maken van de plantjes tegen koudere omstandigheden en wind. Ze zijn geboren en opgegegroeid in een warmte, fijne omgeving. Maar ze moeten leren omgaan met wind, regen en andere ongemakken. Net zoals met kinderen is dit een soort opvoeding van de planten.
   
   Hoe doe je dit? Zorg er eerst voor dat de planten groot genoeg zijn en niet nog maar net boven de grond uitkomen. Ze moeten bijvoorbeeld al vast 2 echte bladeren hebben. Dit is voor elk gewas weer anders, Google eens op het gewas dat je voorzaait. Zet dan het plantje een uurtje buiten overdag. De volgende dag 2 uur, en zo steeds iets meer. Zo kunnen de plantjes wennen aan het weer en de buiten omstandigheden en sterker worden.
    
5. Uitplanten! De laatste stap in het proces van voorzaaien is het uitplanten van de jonge planten in de moestuin of elders buiten. Je hebt ze gezaaid, verzorgd en afgehard. Nu is het tijd om ze in de volle grond te plaatsen. Kies bij voorkeur een dag uit dat het niet extreem warm of koud is. Graaf een gat en plaats de planten naar behoefte in de grond. Meestal doe je dit rond half mei, als de IJsheiligen zijn geweest en het niet meer kan vriezen. Let er op dat je de jonge planten goed wat water geeft. Dit is een stukje extra kracht na het verplaatsen van de wortels, waardoor de wortels goed in de grond kunnen groeien.

Nog een paar handige tips met betrekking tot het zaaien in het algemeen, en zeker bij het voorzaaien de je eigen groente, kruiden en bloemen:

• Water geven: Het geven van water aan zaaigoed en grond waarin net gezaaid is, is een lastig klusje. Het probleem is dat de zaden vaak wegstromen en dat is niet handig. Je kunt handig water geven met een flessebroes. Deze geeft weinig water in 1 keer, zodat de zaden niet wegstromen. Een plantenspuit is ook echt een aanrader! Dit zorgt voor een sproei in plaats van veel water.
• Werk met plantlabels of plantetiketten: Bij het voorzaaien komen er vaak veel potjes en bakjes tevoorschijn. Je zaait vaak in 1 keer tegelijk. Het is handig om daarom gebruik te maken van plantetiketten en plantlabels. Ze zijn er van kunststof en van hout of bamboe. Je schrijft er eenvoudig op wat je gezaaid hebt. Ook zijn er steeketiketten waar je het zadenzakje aan kunt bevestigen.