Waarom zonnebloemen goed zijn voor de moestuin

Zonnebloemen zijn wereldwijd bekend, geliefd en veel gekweekt. Deze betoverende zonnebloemen kunnen ons veel leren over licht, groei en leven, en ze zijn er ontzettend mooi uit. Met hun kenmerkende grote bloemen, voornamelijk in een gele kleur en op hoogte, zijn ze kenmerkend voor de zomer. Maar de eigenschappen van deze gele bloemen zijn eindeloos. De zaden zijn eetbaar, en ook geliefd bij vogels, maar ook wordt er olie gemaakt van zonnbloempitten, en zijn zonnebloemen een veelgebruikte plant in schilderijen. Kortom, genoeg te vertellen over deze zomerse bloeiers. Uiteraard geven we je ook tips om zelf zonnebloemen te zaaien en op te kweken. Van zaadje tot bloei, en natuurlijk hebben we een lijstje gemaakt met de 5 mooiste zonnebloemen!
 

Zonnebloemen door de eeuwen heen

De zonnebloem begon zijn leven als cultuurplant bij Indianen, werd naar Europa gebracht en in Rusland veredeld, en vond zijn weg terug naar de VS in de zaadzakken van de Mennonieten die aan de Russische pogroms wisten te ontkomen. Dat is in een notendop de geschiedenis van de eerste eeuwen van de zonnebloem. De Indianen waren dus de eerste die Zonnebloemen verbouwden. De zaden waren essentieel in het seizoen om meel van te maken en de pitten om als groente te eten. Ook gebruikten de Indianen de zonnebloemen voor medicijnen en zalfjes. Rond 1500 werden de eerste zonnebloemzaden meegenomen naar Spanje en later naar Rusland. Daar kwam de echte potentie van dit gouden geschenk pas goed op gang. De zonnebloemen waren eerst nog laag en klein, maar de Russen slaagden erin de zonnebloemen groter te kweken en ook ontdekten ze het 'helitropische' kenmerk van zonnebloemen. 

Dit helitropische kenmerk is simpel uitgelegd, het meebewegen van de bloem naar de zon of het licht. Dit is een typisch kenmerk van zonnebloemen, en dit zul je in de tuin ook zien gebeuren. De zonnebloemen zullen gedurende de dag meedraaien met de lichtstralen van de zon. De bloem van de zonnebloem bestaat uit twee verschillende bloemtypen: De buitenste gele straalbloempjes en de compacte, zwarte schijfbloempjes in het hart die zich ontwikkelen tot een speldenkussen van oliehoudende zaden, rijk aan onverzadigde vetten. Dit is overigens kenmerkend voor de composietenfamilie waar de 50 soorten van de toe Helianthus behoren. De Italiaanse naam voor de zonnebloem, girasole, (of Oud Italiaanse en Frans: tornasole, tournesol) verwijst naar de heliotropische eigenschap. Deze naam kan overigens ook de verwarring aanduiden die ontstaan is over een ander lid van de familie, de aardpeer. De Latijnse naam daarvan is namelijk Helianthus tuberosus. 
 

De toepassingen van zonnebloemen

Van zonnebloemolien kan margarine, sladressing, bakolie en zelfs zeep en vernis worden gemaakt. De oliekoek die overblijft na het persen, kan net als de stengels en bladeren aan het vee worden gevoerd, terwijl het vlezige materiaal ook voor papier gebruikt kan worden. De stengel van de zonnebloem bevat een lagere dichtheid dan kurk en daarom wordt het zelfs gebruikt in reddingsvesten en reddingsboeien. Zo ook in de reddingsvesten van de Titanic. De lichte kleur van zonnebloem margarine krijgen ze door toevoeging van andere planten, zoals wortel, goudsbloem of de pulp rond de zaden van de tropische struik Bixa orellana. De zaden kun je roosteren voor een gezonde snack of saladetopping. Vogels zijn natuurlijk ook gek op zonnebloempitten. Verder kun je ook zonnebloemen kweken als spruitgroente. Bij Moestuinland.nl heb je een speciale zaden voor Zonnebloemen als Organic Sprouting. 
 

Redenen waarom zonnebloemen niet mogen ontbreken in jouw moestuin

Genoeg over de geschiedenis van de zonnebloem en de toepassingen ervan. Nu naar de oorspronkelijke bedoeling van deze informatieve blog, waarom je deze bloemen niet wilt missen in de moestuin. Als eerste trekken zonnebloemen nuttige insecten aan zoals bijen, hommels, vlinders en andere bestuivers. Dit hebben heel veel tuinplanten nodig, en zeker vruchtgewassen zoals tomaten, courgettes, pompoenen en andere gewassen die bestuiving en bevruchting nodig hebben om vrucht te geven. Dus niet alleen goed, maar zelfs onmisbaar voor een groot aantal gewassen. Ook lokken de zonnebloemen insecten die natuurlijke vijanden zijn van tal van plagen die in de moestuin voorkomen. Denk aan de natuurlijke vijanden van de bladluis en rupsen, zoals lieveheersbeestjes, gaasvliegen en sluipwespen die ook gek zijn op zonnebloemen.

Door de hoogte van zonnebloemen kun je een natuurlijk barriere creëeren tegen wind en regen, of juist tegen teveel hitte en zon. Zo beschermen zonnebloemen de kwetsbare plantjes. Ook kunnen ze gebruikt worden als lokplant voor bladluizen, die zo minder op de groente gaan zitten. Naast de werkingen van zonnebloemen tegen ongedierte in de lucht, werken zonnebloemen ook goed onder de grond. Na het seizoen en na de bloei kun je de zonnebloemen afknippen en als groenbemester gebruiken. De plantenresten verbeteren de bodemstructuur en voegen organisch materiaal toe aan de bodem van je moestuin. Ten slotte kun je Zonnebloemen goed kweken als je gebruikt wilt maken van zogenaamde companion planting, of beter bekend als combinatie-teelt. Zet de dan dicht bij mais, komkommer, courgette en bonen voor een goede verdeling en voor versterkende eigenschappen op deze groenten. 



Niet geheel onbelangrijk is de zonnebloem ook gewone een echte sfeermaker. Breng het gevoel van vakantie naar huis, met zonnebloemen in de tuin of op de volkstuin. Het geeft kleur, oogt groots, brengt insecten met zich mee en ze groeien enorm hard. Het zijn tenslotte ook prachtige bloemen om te zien. Zelfs als snijbloem worden zonnebloemen tegenwoordig veel gebruikt. Vincent van Gogh zei ooit: 'De Pioenroos is van Jeannin, de stokroos behoort Quost toe, maar de zonnebloem is van mij.' Hij gebruikte erg veel zonnebloemen in zijn schilderijen. De zonnebloemen verlichtten zijn depressies en gaven hem rust. De kleuren van de zonnebloem zijn ook eindeloos, en naast de standaard, hoge gele zonnebloemen, hebben we inmiddels ook zaden voor witte zonnebloemen, rode zonnebloemen en diverse mixen. Ook interessant om de Teddy Bear eens te bekijken. Een dubbelbloemige zonnebloem die ontzettend lief en leuk eruit ziet. Echt een teddy-bear gevoel!
 

Hoe moet ik zonnebloemen zaaien?

Zonnebloemen zijn misschien wel de meest dankbare bloemen om te zaaien. Je stopt een zaadje in de grond, geeft wat liefde (en water), en voor je het weet staat er een zonnestraal op stengel in je tuin te stralen. Zaaienvan zonnebloemen doe je het liefst in april of mei, zodra de kans op vorst voorbij is. Kies een zonnig plekje (logisch), want zonnebloemen zijn echte zonaanbidders. Maak de grond los, druk het zaadje ongeveer 2-3 cm diep de aarde in, en houd de aarde de eerste dagen vochtig. Binnen een week zie je al de eerste groene sprietjes verschijnen. En dan begint de groeispurt: sommige soorten schieten in de zomermaanden meer dan een meter de lucht in!

Tip: zaai om de paar weken een paar extra zaden – zo geniet je de hele zomer van een bloemenzee vol zon.
 

Interessante weetjes over de Helianthus annuus

• Zonnebloemolie staat qua jaarlijkse productie op de vierde plaats, na soja-, palm-, en raapolie. De drie grootste producten zijn Argentinië, Rusland en Oekraïne.  

• Zonnebloemen kunnen wel meer dan 4 meter hoog worden. Het wereldrecord voor de hoogste zonnebloem staat op 9,17 meter hoog, gekweekt in Duitsland.

• De hele zonnebloem is eetbaar, van wortel tot bloem. De knoppen smaken een beetje naar artisjok!

• De zaden in het hart van de zonnebloem vormen een spiraalstructuur volgens de wiskundige Fibonacci-reeks. Een meest efficiënte opvulling van de ruimte. 

• De zonnebloem is het nationale symbool van Oekraïne. Ze staan voor vrede, hoop en licht. Sinds de oorlog is de zonnebloem in 2022 ook uitgeroepen tot teken van solidariteit.

• Elke bloem bestaat eigenlijk uit een bloemhoofd met honderden kleine bloempjes in het hart, de schijf. Elk van die mini-bloemen kan een zaadje worden.